“สุดขอบของสุริยะจักรวาล (Solar System) ยังจะมีอีกหรือไม่”

 

“สุดขอบของสุริยะจักรวาล (Solar System) ยังจะมีอีกหรือไม่”

คำถามนี้ลึกและน่าสนใจมากเลยครับ: “สุดขอบของสุริยะจักรวาล (Solar System) ยังจะมีอีกหรือไม่” หรือพูดง่าย ๆ ว่า ระบบสุริยะของเรามีขอบเขตสุดท้ายจริง ๆ หรือยังมีอะไรอยู่นอกไปอีก?

คำตอบปัจจุบัน (ข้อมูลล่าสุดถึงปี 2025) มีดังนี้ครับ

1. ขอบเขตที่เรายอมรับในปัจจุบัน

Heliopause (จุดที่ลมสุริยะถูกแรงดันจากสสารระหว่างดาวฤกษ์ชนะ) ถือเป็น “ขอบทางการ” ของระบบสุริยะ

Voyager 1 ข้าม heliopause ไปเมื่อปี 2012 (ระยะทางประมาณ 122 AU)

Voyager 2 ข้ามไปปี 2018 (ระยะทางประมาณ 119 AU)

แต่ heliopause ไม่ใช่กำแพงแข็ง มันเคลื่อนที่ได้ตามกิจกรรมของดวงอาทิตย์ และรูปร่างไม่กลมสมมาตร

2. ขอบที่ไกลกว่านั้นมาก: Oort Cloud (เมฆออร์ต)

นักดาราศาสตร์เชื่อว่าระบบสุริยะมี “ขอบจริง” อยู่ไกลกว่านั้นมาก คือ เมฆออร์ต

ระยะทางโดยประมาณ:

– ชั้นใน ~2,000–5,000 AU

– ชั้นนอก ~10,000–100,000 AU (เกือบ 1.6 ปีแสง!)

ประกอบด้วยดาวหางน้ำแข็งนับล้านล้านดวง ที่โคจรรอบดวงอาทิตย์แบบหลวม ๆ

เมฆออร์ตชั้นนอกนี่แหละที่ถือว่าเป็น “ขอบสุดท้ายของอิทธิพลแรงโน้มถ่วงของดวงอาทิตย์” ที่แข่งกับดาวฤกษ์ข้างเคียงได้สูสี

หมายความว่า ถ้าอยู่นอกเมฆออร์ตชั้นนอกไปแล้ว วัตถุนั้นแทบไม่รู้สึกถึงแรงดึงของดวงอาทิตย์อีกต่อไป จะถูกดาวดวงอื่นครอบงำแทน

3. แล้วนอกเมฆออร์ตไปอีกล่ะ?

ยังถือว่าเป็น “อวกาศระหว่างดาว” (interstellar space) อย่างแท้จริง

แต่กยังมีวัตถุบางอย่างที่อาจจะหลุดออกมาจากระบบสุริยะของดาวดวงอื่น (interstellar objects) เช่น

– ‘Oumuamua (2017)

– Borisov (2019)

ที่บินตัดผ่านระบบสุริยะของเรา

สรุปสั้น ๆ แบบเข้าใจง่าย

ระบบสุริยะไม่มี “ขอบแข็ง” แบบกำแพง แต่มีขอบเขตแบบค่อย ๆ จางหายตามแรงโน้มถ่วง

ชั้นระยะทางโดยประมาณ

สถานะHeliopause

~120 AU

ขอบลมสุริยะ (Voyager ข้ามแล้ว)

Oort Cloud ชั้นใน

2,000–5,000 AU

เริ่มมีดาวหางของระบบสุริยะ

Oort Cloud ชั้นนอก

10,000–100,000 AU (~1 ปีแสง)

ขอบสุดท้ายที่ยังนับว่า “เป็นของดวงอาทิตย์”

นอกนั้น>100,000 AU

อวกาศระหว่างดาวแท้ ๆ ไม่ใช่ของระบบสุริยะเราแล้ว

ดังนั้น คำตอบคือ

มีครับ “สุดขอบ” ที่แท้จริงของระบบสุริยะอยู่ที่เมฆออร์ตชั้นนอก ห่างออกไปเกือบ 1–2 ปีแสง

และเรายังไม่มียานอวกาศลำไหนเข้าใกล้บริเวณนั้นเลย (Voyager ยังอยู่แค่ 160–170 AU เท่านั้นเอง) จะต้องใช้เวลาอีกหลายหมื่นถึงแสนปีกว่าจะถึง

ถ้าอยากรู้เพิ่ม เช่น จะมีดาวเคราะห์ดวงที่ 9 (Planet Nine) ซ่อนอยู่ในเมฆออร์ตไหม หรือจะมีระบบสุริยะ “ซ้อน” อีกชั้นไหม บอกมาได้เลยนะครับ!